چرا آنتی‌ویروس کافی نیست؟ تفاوت بین آنتی ویروس و EDR

در این مقاله، به بررسی جامع مفاهیم کلیدی در حوزه امنیت سایبری می‌پردازیم. ابتدا به سؤال اساسی “آنتی ویروس چیست؟” پاسخ می‌دهیم و سپس با معرفی “(EDR) چیست؟” به بررسی نقش و اهمیت این فناوری نوین در شناسایی و مقابله با تهدیدات پیشرفته می‌پردازیم. در ادامه، با پرداختن به این موضوع که “چرا آنتی‌ویروس کافی نیست؟”، محدودیت‌های آنتی‌ویروس‌های سنتی در برابر حملات سایبری پیچیده را بررسی می‌کنیم. در نهایت، با تشریح “تفاوت بین آنتی ویروس و EDR”، به درک بهتری از ویژگی‌ها و کاربردهای منحصربه‌فرد هر یک از این ابزارها دست خواهیم یافت.

آنتی ویروس چیست؟

آنتی ویروس نرم‌افزاری است که برای شناسایی، جلوگیری و حذف برنامه‌های مخرب (malware) از دستگاه‌های مختلف مانند کامپیوترها، لپ‌تاپ‌ها، تبلت‌ها و تلفن‌های هوشمند طراحی شده است. این برنامه‌های مخرب می‌توانند شامل ویروس‌ها، کرم‌ها، تروجان‌ها، بکدور، باج‌افزارها و سایر تهدیدات باشند.

آنتی ویروس با استفاده از روش‌های مختلفی مانند موارد زیر، به مقابله با این تهدیدات می‌پردازد:

• شناسایی مبتنی بر امضا (Signature-based detection): در این روش، آنتی ویروس کد فایل‌ها را با پایگاه داده‌ای از کدهای مخرب شناخته شده (امضاها) مقایسه می‌کند. اگر تطابقی پیدا شود، فایل به عنوان مخرب شناسایی می‌شود.
• شناسایی رفتاری (Behavior-based detection): آنتی ویروس رفتار فایل‌ها و برنامه‌ها را زیر نظر می‌گیرد و در صورت مشاهده‌ی فعالیت‌های مشکوک (مانند تلاش برای تغییر فایل‌های سیستمی یا اتصال به سرورهای ناشناس)، آن‌ها را به عنوان تهدید احتمالی شناسایی می‌کند.
• شناسایی اکتشافی (Heuristic-based detection): این روش ترکیبی از دو روش قبلی است. ابتدا کد فایل به صورت ایستا بررسی می‌شود و سپس رفتار آن در صورت اجرا شدن زیر نظر گرفته می‌شود تا تهدیدات احتمالی شناسایی شوند.
• شناسایی روت‌کیت (Rootkit Detection): روت‌کیت‌ها برنامه‌هایی هستند که سعی در مخفی کردن خود و سایر بدافزارها در سیستم دارند. آنتی ویروس‌ها با استفاده از روش‌های خاصی، این برنامه‌های مخفی را شناسایی می‌کنند.
• محافظت در زمان واقعی (Real-time protection): آنتی ویروس به طور مداوم فایل‌ها و برنامه‌هایی که کاربر با آن‌ها کار می‌کند را بررسی می‌کند تا از ورود و اجرای بدافزارها جلوگیری کند.

به طور خلاصه، آنتی ویروس با اسکن سیستم، شناسایی تهدیدات، قرنطینه یا حذف فایل‌های مخرب و گزارش وضعیت امنیتی دستگاه، به حفظ امنیت آن کمک می‌کند. این نرم‌افزارها با به‌روزرسانی مداوم پایگاه داده‌ی خود، می‌توانند در برابر تهدیدات جدید نیز از سیستم محافظت کنند.

(EDR) چیست؟

Endpoint Detection and Response (EDR) یک سیستم امنیتی پیشرفته است که با هدف شناسایی و پاسخ به تهدیدات سایبری در نقاط پایانی (مانند کامپیوترها، لپ‌تاپ‌ها، سرورها و دستگاه‌های موبایل) طراحی شده است. برخلاف آنتی‌ویروس‌های سنتی که بیشتر بر شناسایی تهدیدات شناخته‌شده تمرکز دارند، EDR رویکردی فعالانه‌تر و جامع‌تر برای مقابله با تهدیدات، به ویژه تهدیدات ناشناخته و پیچیده، ارائه می‌دهد.

EDR با جمع‌آوری و تحلیل مداوم داده‌ها از نقاط پایانی، دید کاملی از فعالیت‌های رخ داده در آن‌ها فراهم می‌کند. این داده‌ها شامل اطلاعات مربوط به فرآیندها، فایل‌ها، شبکه، کاربران و سایر رویدادها است. EDR با استفاده از تکنیک‌های تحلیلی پیشرفته، مانند یادگیری ماشین و هوش مصنوعی، الگوهای رفتاری مشکوک و ناهنجاری‌ها را شناسایی می‌کند که می‌توانند نشانه‌ای از یک حمله سایبری باشند.

قابلیت‌های کلیدی EDR عبارتند از:

• جمع‌آوری و تحلیل داده: EDR داده‌های مربوط به فعالیت‌های نقاط پایانی را به صورت متمرکز جمع‌آوری و تحلیل می‌کند. این داده‌ها زمینه لازم برای شناسایی تهدیدات را فراهم می‌کنند.
• شناسایی تهدید: EDR با استفاده از تحلیل رفتاری و سایر تکنیک‌ها، تهدیدات احتمالی را شناسایی می‌کند، حتی اگر قبلاً شناخته نشده باشند. این قابلیت به ویژه در برابر حملات zero-day و تهدیدات پیشرفته بسیار مهم است.
• پاسخ به حادثه: EDR امکانات مختلفی برای پاسخ به حوادث امنیتی فراهم می‌کند، از جمله قرنطینه دستگاه‌های آلوده، حذف فایل‌های مخرب، مسدود کردن ارتباطات و انجام تحقیقات قانونی.
• جستجوی تهدید (Threat Hunting): EDR به تیم‌های امنیتی کمک می‌کند تا به صورت فعالانه به دنبال تهدیدات پنهان در شبکه باشند. این کار با استفاده از داده‌های جمع‌آوری شده و تحلیل آن‌ها برای یافتن نشانه‌های مشکوک انجام می‌شود.
• گزارش‌دهی و هشدار: EDR گزارش‌های جامعی از فعالیت‌های مشکوک و حوادث امنیتی ارائه می‌دهد و هشدارهای لازم را به تیم‌های امنیتی ارسال می‌کند.

به طور خلاصه، EDR با فراهم کردن دید عمیق‌تر از فعالیت‌های نقاط پایانی، شناسایی سریع‌تر تهدیدات و امکان پاسخ موثر به آن‌ها، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا امنیت سایبری خود را بهبود بخشند و از خسارات ناشی از حملات سایبری جلوگیری کنند. EDR مکمل آنتی‌ویروس‌های سنتی است و به عنوان یک لایه امنیتی حیاتی در برابر تهدیدات پیشرفته عمل می‌کند.

چرا آنتی‌ویروس کافی نیست؟

آنتی‌ویروس برای شناسایی بدافزار روی یک کامپیوتر طراحی شده است، اما بازیگران تهدید سایبری به طور فزاینده‌ای پیچیده می‌شوند. تشخیص سنتی مبتنی بر امضا دیگر در شناسایی بدافزار مدرن مؤثر نیست، زیرا بدافزار به سرعت در حال تکامل است و از بدافزار و زیرساخت منحصر به فرد برای کمپین‌های حمله سایبری استفاده می‌شود. علاوه بر این، توسعه‌دهندگان بدافزار از تکنیک‌های مختلفی مانند بدافزار بدون فایل برای فرار از شناسایی توسط راه‌حل‌های آنتی‌ویروس استفاده می‌کنند.

تشخیص تهدیدات مدرن برای امنیت نقطه پایانی به اطلاعات و زمینه بیشتری نسبت به آنچه در سیستم‌های آنتی‌ویروس موجود است، نیاز دارد. EDR (پاسخ و تشخیص نقطه پایانی) طیف وسیعی از عملکردهای امنیتی را ادغام می‌کند و آن را قادر می‌سازد تا روندها و سایر نشانگرهای یک نفوذ موفق را شناسایی کند. علاوه بر این، قابلیت‌های پاسخ ارائه شده توسط EDR، تحلیلگران امنیتی را قادر می‌سازد تا سریع‌تر برای رسیدگی به حوادث امنیتی احتمالی اقدام کنند و از این طریق از میزان آسیب بکاهند.

تفاوت بین آنتی ویروس و EDR

آنتی‌ویروس و EDR (Endpoint Detection and Response) هر دو ابزارهای امنیتی برای محافظت از سیستم‌ها در برابر تهدیدات سایبری هستند، اما رویکردها، دامنه و قابلیت‌های آن‌ها با یکدیگر تفاوت‌های اساسی دارند.

به طور خلاصه، آنتی‌ویروس بیشتر بر پیشگیری و حذف تهدیدات شناخته‌شده تمرکز دارد، در حالی که EDR رویکردی فعالانه‌تر و جامع‌تر برای شناسایی و پاسخ به تهدیدات، به ویژه تهدیدات ناشناخته و پیچیده، ارائه می‌دهد.

در اینجا به برخی از تفاوت‌های کلیدی بین این دو اشاره می‌کنیم:

• رویکرد امنیتی: آنتی‌ویروس عمدتاً واکنشی است و پس از شناسایی تهدید (معمولاً از طریق تطبیق با پایگاه داده‌ی امضاها)، اقدام می‌کند. EDR پیشگیرانه عمل می‌کند و با نظارت مداوم رفتار نقاط پایانی، به دنبال الگوهای مشکوک و ناهنجاری‌ها می‌گردد که می‌توانند نشانه‌ای از حمله باشند.
• دامنه حفاظت: آنتی‌ویروس بیشتر بر شناسایی و حذف بدافزار (مانند ویروس‌ها، کرم‌ها و تروجان‌ها) متمرکز است. EDR دامنه وسیع‌تری دارد و انواع مختلف تهدیدات (از جمله حملات بدون فایل، اکسپلویت‌های روز صفر و تهدیدات پیشرفته‌ی مداوم) را شناسایی و بررسی می‌کند.
• روش‌های شناسایی: آنتی‌ویروس عمدتاً از شناسایی مبتنی بر امضا استفاده می‌کند. EDR از تکنیک‌های تحلیلی پیشرفته مانند یادگیری ماشین، تحلیل رفتاری و شناسایی ناهنجاری برای شناسایی تهدیدات، حتی تهدیدات ناشناخته، بهره می‌برد.
• خودکارسازی: آنتی‌ویروس می‌تواند برخی از وظایف (مانند اسکن و قرنطینه) را به صورت خودکار انجام دهد. EDR خودکارسازی بیشتری در زمینه شناسایی، بررسی و پاسخ به تهدیدات ارائه می‌دهد. برای مثال، EDR می‌تواند به طور خودکار دستگاه‌های آلوده را از شبکه جدا کند یا فرآیندهای مخرب را متوقف کند.
• قابلیت دید و کنترل: آنتی‌ویروس دید محدودی از فعالیت‌های نقاط پایانی ارائه می‌دهد. EDR دید جامع‌تری از فعالیت‌های رخ داده در نقاط پایانی فراهم می‌کند و امکان کنترل بیشتر و پاسخ موثرتر به تهدیدات را فراهم می‌سازد.
• زمان پاسخ: آنتی‌ویروس ممکن است در شناسایی تهدیدات جدید که هنوز امضای آن‌ها در پایگاه داده وجود ندارد، تأخیر داشته باشد. EDR با نظارت مداوم و تحلیل رفتاری می‌تواند سریع‌تر به تهدیدات در حال ظهور واکنش نشان دهد.
• روش‌های پاسخ: آنتی‌ویروس معمولاً اقدامات محدودی (مانند قرنطینه یا حذف فایل) را انجام می‌دهد. EDR امکانات پاسخگویی پیشرفته‌تری را فراهم می‌کند، از جمله امکان بررسی و پاسخ به حوادث در زمان واقعی، جداسازی نقاط پایانی آلوده، مسدود کردن ارتباطات مخرب و انجام اقدامات اصلاحی از راه دور.

به طور کلی، آنتی‌ویروس یک ابزار امنیتی ضروری برای مقابله با تهدیدات شناخته‌شده است، در حالی که EDR یک راه‌حل پیشرفته‌تر و جامع‌تر برای مقابله با طیف وسیع‌تری از تهدیدات، به ویژه تهدیدات پیچیده و ناشناخته، ارائه می‌دهد. EDR به عنوان یک لایه امنیتی حیاتی در کنار آنتی‌ویروس، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا امنیت سایبری خود را به طور قابل توجهی بهبود بخشند.