ورود / ثبت نام
احراز هویت (Authentication) یک فرآیند امنیتی است که هویت یک فرد، دستگاه یا سیستم را تأیید می‌کند. به عبارت دیگر، احراز هویت به معنای اطمینان حاصل کردن از اینکه شخص یا دستگاهی که ادعا می‌کند هست، واقعاً همان فرد یا دستگاه است که ادعا می‌کند و اجازه دسترسی به منابع و خدمات مورد نظر را دارد.
در فرآیند احراز هویت، کاربر یا دستگاه معمولاً اطلاعات شناختی (اعتبارنامه) را ارائه می‌دهد تا هویت خود را تأیید کند. این اطلاعات ممکن است شامل نام کاربری و رمز عبور، اثر انگشت، کارت‌های هوشمند، کدهای یک‌بار مصرف، تصاویر چهره و غیره باشد.
احراز هویت از اهمیت بسیاری برخوردار است زیرا امنیت اطلاعات و دسترسی به منابع محدود شده بستگی به اصالت هویت دارد. اگر احراز هویت به درستی انجام نشود، کسانی که هویت معتبری ندارند می‌توانند به منابع حساس و اطلاعات محرمانه دسترسی پیدا کنند و برنامه‌ها را مختل کنند.
چرا احراز هویت مهم است؟
احراز هویت یکی از اصول اساسی امنیت اطلاعات و سیستم‌ها است و به دلایل زیر بسیار مهم و ضروری است:
محافظت از اطلاعات حساس
احراز هویت کاربران و دستگاه‌ها از دسترسی غیرمجاز به اطلاعات حساس و مهم جلوگیری می‌کند. با احراز هویت کاربران، فقط کسانی که مجوز دسترسی دارند، می‌توانند به اطلاعات حساس دسترسی پیدا کنند.
جلوگیری از دسترسی‌های ناخواسته
احراز هویت کاربران مانع از ورود افراد غیرمجاز به سیستم‌ها، شبکه‌ها و نرم‌افزارها می‌شود که ممکن است باعث دسترسی غیرمجاز به اطلاعات و سرویس‌ها شوند.
ردیابی فعالیت‌ها
احراز هویت به مدیران امکان می‌دهد تا فعالیت‌های کاربران را ردیابی کنند و در صورت وقوع هرگونه حادثه امنیتی یا نقض، مسئولیت‌پذیری کاربر را مشخص کنند.
جلوگیری از سوءاستفاده داخلی
احراز هویت همچنین به جلوگیری از سوءاستفاده داخلی توسط کارمندان سازمان کمک می‌کند. با احراز هویت دقیق و شناخته‌شده، افراد داخلی احتمالاً محتاط‌تر خواهند بود.
اطمینان در معاملات آنلاین
در معاملات آنلاین و انجام تراکنش‌های مالی، احراز هویت از مهم‌ترین عوامل برای محافظت از امنیت و اعتماد استفاده می‌شود.
رفع نیاز به رمزنگاری تمام اطلاعات
احراز هویت باعث کاهش نیاز به رمزنگاری تمام اطلاعات در سیستم‌ها نمی‌شود، زیرا تنها کاربران مجاز می‌توانند به اطلاعات دسترسی داشته باشند.
ارتقاء امنیت سایبری
با احراز هویت کاربران و دستگاه‌ها، سطح امنیت سایبری سازمان‌ها بهبود می‌یابد و ریسک‌های مرتبط با حملات امنیتی کاهش می‌یابد.
انواع روش‌های احراز هویت (Authentication)
احراز هویت (Authentication) یک فرآیند امنیتی است که هویت کاربران و دستگاه‌ها را تأیید می‌کند تا به آن‌ها اجازه دسترسی به منابع یا خدمات موردنظر را بدهد. احراز هویت می‌تواند با استفاده از روش‌ها و فناوری‌های مختلف صورت بگیرد. در زیر نمونه‌هایی از انواع احراز هویت را آورده‌ام:
نام کاربری و رمز عبور (Username and Password)
روش احراز هویت کلاسیک و پرکاربردی است که کاربر با وارد کردن نام کاربری و رمز عبور خود، هویت خود را تأیید می‌کند. این روش به سادگی اجرا می‌شود، اما به دلیل مشکلات امنیتی مانند استفاده از رمزهای ضعیف و سوءاستفاده از یکسان بودن رمزها، باید موارد امنیتی خاصی را در نظر بگیرید.
پیشنهاد می کنم حتما مقالات ۱۳ نکته ساخت پسورد بسیار قوی و کاملاً تضمینی و مدیریت حرفه ای و افزایش امنیت پسورد‌ها را به صورت کامل مطالعه کنید.
احراز هویت دو مرحله‌ای (Two-Factor Authentication - 2FA)
در این روش، علاوه بر نام کاربری و رمز عبور، یک عامل دوم امنیتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این عامل می‌تواند یک کد تأیید از طریق پیامک یا ایمیل، یک کد از توکن‌های فیزیکی یا حتی اثر انگشت یا اسکن چهره باشد.
احراز هویت بر اساس ماژول نرم‌افزاری (Software Token-Based Authentication)
در این روش، یک نرم‌افزار توکن بر روی دستگاه موبایل یا رایانه شخصی کاربر نصب می‌شود و کدهای یک‌بار مصرف یا چرخشی را ایجاد می‌کند. کاربر برای ورود به حساب کاربری خود، کد ایجاد شده را وارد می‌کند.
احراز هویت بر اساس نشانگر هویت (Identity Tokens)
این روش از فناوری‌های مشخص‌سازی کاربران، مانند OAuth و OpenID Connect استفاده می‌کند. کاربران از نشانگرهای هویتی خارجی (مثل حساب‌های گوگل یا فیسبوک) برای ورود به سرویس‌ها استفاده می‌کنند.
احراز هویت بر اساس کارت‌های هوشمند (Smart Cards)
کارت‌های هوشمند حاوی اطلاعات هویت کاربر می‌شوند و با استفاده از یک خواننده کارت هوشمند، کاربر می‌تواند هویت خود را تأیید کند.
احراز هویت بر اساس اثر انگشت (Biometric Authentication)
از این روش برای تأیید هویت با استفاده از اثر انگشت، اسکن چهره، اسکن عینک چشم و یا ویژگی‌های بدنی دیگر استفاده می‌شود.
احراز هویت مبتنی بر شبکه (Network-Based Authentication)
در این روش، ویژگی‌های شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرد تا هویت کاربران و دستگاه‌ها تأیید شود. به عنوان مثال، می‌توان با استفاده از IP، مک‌آدرس یا نوع دستگاه به احراز هویت پرداخت.
روش‌های مختلف احراز هویت با توجه به کاربرد
احراز هویت به توجه به کاربرد می‌تواند با روش‌های مختلفی انجام شود. انتخاب روش احراز هویت مناسب باید با توجه به نوع سیستم، حساسیت اطلاعات، نیازهای کاربری و سطح امنیتی مورد نظر انجام شود. در زیر نمونه‌هایی از روش‌های احراز هویت با توجه به کاربرد مشخص شده‌اند:
کاربردهای وب و نرم‌افزارها
- احراز هویت نام کاربری و رمز عبور (Username and Password) برای ورود به حساب کاربری در وبسایت‌ها و نرم‌افزارها.
- احراز هویت دو مرحله‌ای (2FA) برای افزایش امنیت ورود به سرویس‌های آنلاین.
- احراز هویت بر اساس نشانگر هویت (Identity Tokens) با استفاده از سرویس‌های اعتبارسنجی ارائه‌شده توسط شرکت‌های بزرگ مانند گوگل، فیسبوک و غیره.
کاربردهای موبایل
- احراز هویت با استفاده از اثر انگشت یا اسکن چهره برای ورود به دستگاه‌های موبایل و تأیید هویت کاربر.
- احراز هویت با استفاده از کدهای یک‌بار مصرف ارسال‌شده از طریق پیامک یا اپلیکیشن برای ورود به برنامه‌ها و سرویس‌های موبایلی.
کاربردهای حوزه شبکه
- احراز هویت بر اساس کارت‌های هوشمند (Smart Cards) برای ورود به شبکه‌های سازمانی.
- احراز هویت بر اساس نشانگر هویت (Identity Tokens) برای ورود به سرویس‌ها و منابع شبکه.
کاربردهای سیستمی
- احراز هویت با استفاده از کلیدهای عمومی و خصوصی (Public Key Infrastructure – PKI) برای امضاء داده‌ها و تأیید هویت دستگاه‌ها و سرویس‌ها.
- احراز هویت مبتنی بر اثر انگشت (Biometric Authentication) برای ورود به سیستم‌های حساس یا ارائه خدمات پزشکی.